Yayınlarımız

Küçük tasarruf sahiplerinin bir araya gelerek ekonomik kaynak yaratmalarına olanak veren anonim ortaklıklar, ticari hayatta büyük bir öneme sahiptirler. Tasarruf sahiplerinin hak ve menfaatlerini korumak açısından, bu ortaklıkların en önemli iç denetim araçlarının başında ibra kurumu gelmektedir.

Anonim ortaklıklarda yönetim kurulu üyelerinin ibrası konusuna, birçok eserde değinilmesine karşın; konu yayınlanmış bir iki çalışma dışında detaylı olarak ele alınmamıştır. Genel nitelikteki ibra kurumunun hukukumuzda düzenlenmemiş olması ve anonim ortaklıklardaki yönetim kurulu üyelerinin ibrasına ilişkin yasal düzenlemenin eksikliği; Yargıtay kararları ve doktrinde görüş ayrılıklarına ve bunun sonucunda da uygulamada bir takım aksaklıkların yaşanmasına neden olmuştur. Yapılan çalışmalarda yönetim kurulu üyelerinin ibrasının genel hükümler çerçevesinde gerçekleşen ibradan farklı olduğu belirtilmekle yetinilerek; bu ibranın genel hükümlerle bağlantısının kurulmaması ve dolayısıyla da hukuki niteliğinin tam olarak belirlenmemesi; oluşan görüş ayrılıklarının devam etmesinde esas nedeni oluşturmaktadır. Bu bakımdan çalışmamızın temelini oluşturan yönetim kurulu üyelerinin ibrası hususu, doktora tezine çalışma konusu seçilerek; Prof. Dr. Güzin ÜÇIŞIK başkanlığındaki Prof. Dr. Merih Kemal OMAĞ, Prof. Dr. Mehmet BAHTİYAR, Doç. Dr. Lerzan YILMAZ ve Doç. Dr. Tekin MEMİŞten oluşan jüri önünde 23. 07. 2007 tarihinde savunulmuş ve başarılı bulunmuştur. Tez jürilerinin görüş ve eleştirileri doğrultusunda yapılan bazı ufak tefek değişiklikler dışında, eserimizde, hazırlanan tez çalışması aynen korunmuştur.

Çalışmamızda, anonim ortaklığın niteliğinden doğan bir takım istisnai hususlar dışında, yönetim kurulu üyelerinin ibrasının da genel hükümler çerçevesinde gerçekleşen ibrayla aynı nitelikte olduğu görüşü savunularak farklı bir yol benimsenmiş ve buna paralel olarak konu Borçlar Hukukunun genel hükümleri temelinde incelenmiştir. Yine çalışmamızın inceleme planının oluşturulmasında temel teşkil eden hocam Prof. Dr. Erdoğan MOROĞLUnun Anonim Ortaklıkta Yönetim ve Denetim Kurulu Üyelerinin İbralarının Zamanı, Kapsamı ve Geri Alınması adlı makalesi bir tarafa bırakılırsa; çalışmamız, açık ve örtülü ibra ayrımının yapıldığı ve bu ayırama dayalı olarak yönetim kurulu üyelerinin ibrasının gerçekleşme şartları, kapsamı ve hükümsüzlüğünün ayrı ayrı ele alındığı ilk çalışma olma özelliği taşımaktadır. Çalışmamızda ayrıca Ticaret Kanunu Tasarısı da dikkate alınmıştır.

Dr. Aydın ÇELİK

İÇİNDEKİLER

Buradan daha rahat incelemek için bilgisayarınıza PDF Dosyası olarak indirebilirsiniz!

ÖNSÖZ
İÇİNDEKİLER

BİRİNCİ BÖLÜM
GENEL OLARAK İBRA

1. İBRA KAVRAMI
I. GENEL OLARAK
II. İBRANIN BORCUN SONA ERME NEDENLERİ İÇİNDEKİ YERİ
III. POZİTİF HUKUKUMUZDA İBRAYI DÜZENLEYEN HÜKÜMLERE GENEL BAKIŞ
A. Kanuni Düzenleme
B. Kanuni Düzenlemenin Eksikliği
C. Özel Düzenlemeye Duyulan İhtiyaç

2. İBRA VE BENZER KURUMLAR
I. İKALE SÖZLEŞMESİ
II. ALACAĞI TALEP ETMEME TAAHHÜDÜ -PACTUM DE NON PETENDO- SÖZLEŞMESİ
III. ERTELEME SÖZLEŞMESİ
IV. SORUMSUZLUK SÖZLEŞMESİ
V. FERAGAT
VI. SULH SÖZLEŞMESİ
VII. TAKAS SÖZLEŞMESİ38
VIII. İFA YERİNE GEÇEN EDİM SÖZLEŞMESİ
IX. YENİLEME SÖZLEŞMESİ
X. KONKORDATO SÖZLEŞMESİ
XI. MENFİ BORÇ İKRARI SÖZLEŞMESİ

3. ANONİM ORTAKLIKTA İBRANIN ANLAMI VE TÜRLERİ
I. ANONİM ORTAKLIKTA İBRANIN ANLAMI
A. Genel Olarak
B. Borçlar Hukuku Anlamındaki İbradan Farkı
II. ANONİM ORTAKLIKTA İBRANIN TÜRLERİ
A. Açık İbra
1. Genel İbra
2. Özel İbra
B. Örtülü İbra

İKİNCİ BÖLÜM
İBRANIN ÖNEMİ VE HUKUKİ NİTELİĞİ

4. İBRANIN ÖNEMİ VE İŞLEVLERİ
I. İBRANIN ÖNEMİ
A. Anonim Ortaklık Bünyesi Nedeniyle Kazandığı Önem
B. Yasal Yolla Uygulama Alanının Genişlemesi
C. Örnekseme Yoluyla Uygulama Alanının Genişlemesi
II. İBRANIN İŞLEVLERİ
A. Makbuz İşlevi
B. Onay İşlevi
C. Yönetime Güven Açıklama İşlevi
D. Ortaklığın Durumu Hakkında Uyarıda Bulunma İşlevi
E. İspatı Kolaylaştırma İşlevi
F. Borcu Sona Erdirme İşlevi

5. İBRANIN HUKUKİ NİTELİĞİ
I. ÇEŞİTLİ HUKUK SİSTEMLERİNE GENEL BAKIŞ
A. Alman Hukuku
B. Fransız Hukuku
C. İsviçre Hukuku
D. Avrupa Birliği Hukuku
II. TÜRK HUKUKUNDA İBRANIN HUKUKİ NİTELİĞİ
A. İbranın Hukuki Dayanağını Taraflar Arasındaki Sözleşme İlişkisinin Oluşturması
1. Taraflar Arasındaki Sözleşme İlişkisinin Niteliği
2. Taraflar Arasındaki Sözleşme İlişkisinin İbrayı Etkileyen Temel Unsurları
a-Yöneticilerin Hesap Verme Yükümlülüğü
b-Pay Sahiplerinin İnceleme ve Bilgi Alma Hakkı
c-Yöneticilerin Sır Saklama Yükümlülüğü
B. İbrayı Düzenleyen Hükümlerin Emredici Nitelikte Olması
C. İbranın Genel Kurulun Takdirine Bağlı Bir İşlem Olması
D. İbranın Tek Taraflı Bir İşlem Olması
E. İbranın Nisbi Bir İşlem Olması
F. İbranın Yenilik Doğuran Bir Hak Olması
G. İbranın Menfi Borç İkrarı Niteliğinde Olması
H. İbranın Bir Tasarruf İşlemi Olması
I. İbranın Bir Kazandırıcı İşlem Olması
İ. İbranın Sebebe Bağlı Bir İşlem Olması

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
İBRA KARARININ ALINMASI VE AZINLIĞIN KORUNMASI

6. İBRA KARARININ ALINMASI
I. İBRA KARARININ ALINMA ZAMANI
II. İBRA KARARININ ŞARTLARI
A. Genel Şartlar
1. Oy Hakkına İlişkin Sınırlamalara Uyulması
2. Azınlığın Sorumluluk Davası Açılmasını İstememesi
B. Açık İbra Kararının Şartları
1. Gündemde Madde Bulunması
2. Kuruluş İşlemlerinin İbrası Bakımından Aranan Diğer Şartlar
a-Tescil Tarihinden İtibaren Dört Yıllık Bir Sürenin Geçmiş Olması
b-Azınlığın Karşı Çıkmaması
C. Örtülü İbra Kararının Şartları
1. Aksi Yönde Bir Karar Alınmamış Olması
2. Eksiksiz ve Doğru Bir Bilançonun Düzenlenmiş Olması
3. Denetim Organı Raporunun Alınmış Olması
III. İBRA KARARINDA NİSAP VE OYDAN YOKSUNLUK HALLERİ
A. Nisap
B. Oydan Yoksunluk Halleri
1. Akrabalık Bağı Olanların Oydan Yoksunluğu
2. Ortaklık İşlerinin Görülmesine Karışan Kişilerin Oydan Yoksunluğu
3. Yönetim Kurulundaki Temsilcilerinin İbrasında Ortak Tüzel Kişilerin Oydan Yoksunluğu
a-Genel Olarak Tüzel Kişilerin ve Özellikle Holdinglerin Oydan Yoksunluk Hali
b-Kamu Tüzel Kişilerinin Oydan Yoksunluk Hali
4. Yönetim Kurulu Üyeleri İçin Teminat Olarak Verilen Hisse Senetlerinin Oydan Yoksunluğu
5. Aile Tipi Anonim Ortaklıklarda Ortakların Oydan Yoksunluğu
C. Oydan Yoksunluk Hallerini Etkisiz Kılmak İçin Pay Senetlerinin Devredilmesi
D. İbra Kararının Alınması Amacıyla Yapılan Oy Sözleşmeleri157
IV. ŞARTA BAĞLI OLARAK İBRA KARARININ ALINMASI
V. İBRA KARARININ GERİ ALINMASI

7. İBRA KARARININ ALINMASINDA AZINLIĞIN KORUNMASI
I. GENEL OLARAK
II. İBRA KARARININ ALINMASINDA AZINLIK HAKLARI
A. Azınlığın Bilanço Görüşmelerinin Ertelenmesini İsteme Hakkı
B. Azınlığın Yönetim Kurulu Aleyhinde Dava Açılmasını İsteme Hakkı
C. Azınlığın Yönetim Kurulunun İbrasına Engel Olma Hakkı
D. Azınlığın Özel Denetçi Tayini İsteme Hakkı

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
İBRA KARARININ KAPSAMI VE HÜKÜMSÜZLÜĞÜ

8. İBRA KARARININ KAPSAMI
I. GENEL OLARAK
II. ÖRTÜLÜ İBRANIN KAPSAMI
A. Kural Olarak Bilançoyla Sınırlı Olması
B. Bilanço Dışında Genel Kurul Bilgisine Sunulan Doğru Bilgileri de Kapsaması
1. Genel Kurul Bilgisine Sunulmuş Sayılan Bilgiler
a-Kar ve Zarar Hesabındaki Bilgiler
b-Yıllık Faaliyet Raporundaki Bilgiler
c-Denetim Organı Raporundaki Bilgiler
d-Genel Kurulda Yapılan Sözlü Açıklamalar
e-Özel Denetçi Raporundaki Bilgiler
2. Genel Kurul Bilgisine Sunulmuş Sayılmayan Bilgiler
a-Orta Yetenekteki Bir Ortağın Anlaması Mümkün Olmayan Bilgiler
b-Pay Sahiplerinin Kişisel Olarak Bildikleri Bilgiler
c-Denetçilerin Özel Olarak Bildikleri Bilgiler
III. AÇIK İBRANIN KAPSAMI
A. Genel Olarak
B. Kuruluş İşlemlerinden Dolayı İbranın Kapsamı
1. Kişi Yönünden
2. Konu Yönünden
3. Süre Yönünden

9. İBRA KARARININ HÜKÜMSÜZLÜĞÜ
I. İBRA KARARININ HÜKÜMSÜZLÜK HALLERİ
A. İbra Kararının Genel Hükümsüzlük Halleri
1. Yokluk
2. Butlan
3. İptaledilebilirlik
a-Kanuna Aykırılık
b-Anasözleşmeye Aykırılık
c-Afaki İyiniyete Aykırılık
B. İbra Kararının Özel Hükümsüzlük Halleri
1. Örtülü İbra Açısından
2. Açık İbra Açısından
II. İPTAL DAVASI
A. Dava Açma Hakkı
B. Olumsuz İbra Kararının İptali
C. İptal Kararının Hükümleri

BEŞİNCİ BÖLÜM
İBRA TALEBİ, İBRA DAVASI VE İBRANIN HUKUKİ SONUÇLARI

10. İBRA TALEBİ VE İBRA DAVASI
I. İBRA TALEBİ
A. Hukuki Dayanağı ve Şartları
B. İbra Talebinin Reddinin Sonuçları
1. Ortaklığın Sorumluluk Davası Açma Hakkının Devam Etmesi
2. Yönetim Kurulu Üyeleri Açısından İstifa İçin Haklı Bir Nedenin Oluşması
3. Yönetim Kurulu Üyelerine İptal ve İbra Davası Açabilme İmkanının Doğması
4. Diğer Sonuçlar
II. İBRA DAVASI

11. İBRANIN HUKUKİ SONUÇLARI244
I. İBRANIN SORUMLULUK DAVALARINA ETKİSİ
A. İbranın Ortaklığın Açacağı Sorumluluk Davasına Etkisi
1. Genel Olarak Ortaklığın Dava Hakkı
2. İbranın Ortaklığın Davasına Etkisi
B. İbranın Pay Sahipleri İle Ortaklık Alacaklılarının Açacakları Sorumluluk Davalarına Etkisi
1. Genel Olarak Pay Sahipleri İle Ortaklık Alacaklılarının Dava Hakları
2. İbranın Pay Sahipleri İle Ortaklık Alacaklılarının Davalarına Etkisi
a-Dolayısıyla Zararlar Nedeniyle Açılacak Davalarda
aa-Pay Sahiplerinin Dava Hakkı Açısından
bb-Alacaklıların Dava Hakkı Açısından
b-Doğrudan Zararlar Nedeniyle Açılacak Davalarda
II. İBRANIN DİĞER SONUÇLARI
A. İbranın Yöneticilerin Müteselsil Sorumluluğuna Etkisi
B. İbranın Teminat Olarak Tevdi Edilen Paylara Etkisi
C. İbranın Denetçi Seçilme Engeline Etkisi

SONUÇ
KAYNAKÇA